Slaski (Ślaski) Andrzej h. Grzymała (XVIII/XIX w.), członek Komisji Porządkowej Cywilno-Wojskowej Woj. Krakowskiego, porucznik wojsk kor., uczestnik powstania kościuszkowskiego. Był synem Adama, i Anny z Walewskich, młodszym bratem Marcina (zob.), starszym bratem Jana Feliksa (zob.).

W młodości S. był kadetem w Korpusie Artylerii Kor. Od 1 XII 1780, z patentem na chorążego, służył w regimencie pieszym grenadierów nr 11, awansowany 4 VI 1780 na stopień porucznika. Dn. 2 VIII 1783 otrzymał dymisję. Na sejmiku przedsejmowym proszowickim 21 VIII 1786 S. został wyznaczony do liczenia głosów; jego podpis znajduje się pod projektem instrukcji sejmowej. Dn. 30 V 1789 na Sejmie Czteroletnim powołano go na komisarza do «sposobu wynalezienia ofiary z dóbr ziemskich i duchownych» w pow. proszowickim. W r. 1792 przystąpił do konfederacji targowickiej woj. krakowskiego, zawiązanej pod laską Michała Walewskiego w Proszowicach 13 VIII t.r. Został wybrany na jednego z jej dwunastu konsyliarzy, a od 15 X do 27 X 1792 pełnił funkcję sędziego konfederacji wojewódzkiej. S. już pierwszego dnia powstania kościuszkowskiego wystawił własnym kosztem 6 kawalerzystów z bronią i miesięcznym żołdem oraz ofiarował 1 tys. łokci płótna i 35 korcy mąki. Zasiadał w Komisji Porządkowej Woj. Krakowskiego (w wydz. porządku). Z tego tytułu, wraz z kaszt. Czechowskim Stefanem Dembowskim i Piotrem Bernierem dokonał rewizji dokumentów w domu prezydenta Krakowa Filipa Lichockiego, odebrał też od niego przysięgę na wierność insurekcji. «Pan Słaski, nie mając sposobu w serce moje wówczas zajrzeć, z tyłu przystawił sobie stołek i podsłuchiwał mnie na nim stojąc przewieszony, niby żóraw, czyli słowa przysięgi dobitnie wymawiam» – wspominał Lichocki. W opinii niektórych, S. odgrywał w powstaniu rolę niejasną, gdyż wraz z innymi członkami Komisji Porządkowej (Stanisławem Mieroszewskim, Kasprem Meciszewskim i Fryderykiem Klose) figurował na liście «zaufanych» Antoniego Bauma, szefa służby szpiegowskiej na pograniczu galicyjskim. Wraz ze swym bratem Janem Feliksem zachęcał jednak i gromadził ochotników, którzy następnie walczyli pod Racławicami.

Po upadku powstania, S. zajmował się gospodarowaniem w swych dobrach, tytułując się porucznikiem wojsk kor. Z dziedzictwa po ojcu, na mocy ugody zawartej w Węchadłowie 14 VII 1787, odziedziczył wieś Sarbie (dziś Szarbia) w pow. proszowickim, dobra znacznie obciążone długami, głównie na rzecz kościołów. Poza tym na S-ego przypadło 89 420 złp. oraz mobilia po ojcu. Dn. 12 IV 1790 zawarł transakcję ze swym bratem Wincentym, który przygotowywał się do stanu duchownego, i przejął jego część spadku, zobowiązując się wypłacać mu corocznie dożywotnio prowizję 5 procent. Dn. 23 VI 1792, mocą uczynionego przez matkę upoważnienia przed sądem ziemiańskim krakowskim, został jej pełnomocnikiem i reprezentantem w licznych przez nią prowadzonych procesach. Dn. 24 VI 1795 S. zobowiązał się urzędowo wypłacać matce dożywotnią pensję w rocznej wysokości 3 tys. złp. Dn. 20 VI 1800 matka i rodzeństwo scedowali Węchadłów (po przyszłym wygasłym dożywociu matki) na rzecz żony S-ego i jej sukcesorów. W r. 1810 S. wstąpił do loży masońskiej «Przesąd Zwyciężony» w Krakowie, a w r. 1811 sprawował w niej godność sędziego. Data jego śmierci nie jest znana.

Z małżeństwa z Zofią Barbarą z Reyów najprawdopodobniej nie pozostawił potomstwa.

Postać S-ego występuje na obrazie Michała Stachowicza „Przysięga Kościuszki na Rynku Krakowskim”.

PSB (Meciszewski Kasper); Materiały do słownika historyczno–geograficznego województwa krakowskiego w dobie Sejmu Czteroletniego, Oprac. pod kier. W. Semkowicza, W. 1960 (Sarbia, Węchadłów); Oficerowie Rzpltej 1777–1794, I cz. 3; Katalog zabytków sztuki w Pol., IV cz. III/2 s. 125 (epitafium Anny z Walewskich Slaskiej); – Korzon, Wewnętrzne dzieje, VI; Kupczyński T., Kraków w powstaniu kościuszkowskim, „Bibl. Krak.” nr 44, Kr. 1912 s. 158, 161, 177; Małachowski-Łempicki S., Dzieje wolnego mularstwa w Krakowie 1755–1822, Kr. 1929; Poniatowski J., Wojsko kościuszkowskie na płótnie Panoramy Racławickiej, Wr. 1990 s. 69; – Lichocki F., Pamiętnik…, w: Pamiętniki z ośmnastego wieku, P. 1862 II 14–16, 55; Vol. leg. IX 77; Zbiór aktów do historii ustroju sądów prawa polskiego i kancelarii sądowych województwa krakowskiego z wieku XVI–XVIII, Wyd. S. Kutrzeba, Kr. 1909 s. 302–12; – „Nowa Nidzica”, styczeń–luty 1995, s. 8–10; – AP w Kr.: Castr. Crac. Rel. 218B s. 2173–2179, 223 s. 242–243, TCN 5 s. 490, 15 s. 661–665, 741–744. 36 s. 1272, 57 s. 660, 58 k. 217–219v., 233–233v., 281–283, 59 s. 1579–1581, 1768–1772, 66 s. 1004–1005, 67 s. 1871–1883, 73 s. 440–444 (odpis w B. Ossol. we Wr.: 15715 III s. 125–130), 75 s. 372–373 (odpis tamże: 15715 III s. 131–136), 76 s. 908–909; B. PAN w Kr.: rkp. 8615 (teki Ulanowskiego), k. 618, 620, 621, 623–627, 629.

Ewa Danowska